Թավշյա էսքիզներ
Թավշյա էսքիզներ
Ցանկալի է դիտել հեռուստացույցով կամ համակարգչով՝ ձայնը միացրած և լայնէկրան։ Շնորհակալություն։

Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնը ներկայացնում է «Թավշյա էսքիզներ» նախագիծը։ Այն ձեզ կտեղափոխի 2018թ-ի գարուն, տեսնելու, լսելու, խոսելու և գործելու Հայաստանի հարյուր հազարավոր քաղաքացիների հետ միասին, որոնք դուրս էին եկել փողոց` փոխելու իրենց կյանքը։

Ինչու՞ և ինչպե՞ս պատահեց դա։

Մեր պատմությունը ստեղծարար ուժի և համարձակ քայլերի, անպարտ հոգու և բարի էներգիայի, ուրախության և հնարամտության, սիրո ու միասնության, անզուսպ երևակայության ու ներքին ազատության մասին է:

Մարդիկ հեղափոխության մեջ հյուսում էին սեփական պատմությունն ու դառնում այդ պատմության հերոսը։ Նրանց պատմությունները երբեմն հուզիչ էին, երբեմն՝ ծիծաղելի, մերթ իրական էին, մերթ՝ խաղարկային։ Մարդիկ որոշում էին` ինչպե՞ս և ե՞րբ պատմել իրենց պատմությունը։

Նրանք պատմում էին լուսանկարներով ու ֆեյսբուքյան լայվերով, մեծ պաստառներ էին ձևավորում կամ թղթի կտորի վրա կարգախոսներ խզբզում: Բողոքն ու ցանկությունն արտահայտում էին կոմիտասյան հնչյուններով ու թմբուկի վայրի զարկով, տեղում ծնված խոսքերով, երգերով, պարերով, խաղերով և իհարկե գործով։ Եվ նայելով իրար` ոգևորվում էին ու հզորանում, սեփական ուժերի մեջ էին համոզվում, մրցում էին իրար հետ հնարամտությամբ:

Օգտագործելով ավանդական և նորարար, պրոֆեսիոնալ և սիրողական հաղորդակցման գործիքներն ու մեթոդները` մարդիկ դարձան մեդիա:

Տես, թե ինչպես...

Ինչու՞ և ինչպե՞ս պատահեց դա։
  • 2015 թ.  ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը նախաձեռնեց սահմանադրության փոփոխություններ, որոնց արդյունքում իշխանության հիմնական լծակները երկրի նախագահից փոխանցվեցին վարչապետին:
  • Նախագահական երկու ժամկետներից հետո Սերժ Սարգսյանը պատրաստվում էր ղեկավարել երկիրը երրորդ անգամ` արդեն վարչապետի պաշտոնում:
  • 2018թ. մարտի 31-ին, Սերժ Սարգսյանի վարչապետության դեմ բողոքի քայլերթ սկսեց ընդդիմադիր պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը։
  • Զանգվածային բողոքի ալիքը երկրում սաստկացավ հատկապես 2018 թ. ապրիլի 17-ից սկսած, երբ խորհրդարանը Սերժ Սարգսյանին վարչապետ ընտրեց։
  • Բողոքի ցույցերը հաշված օրերի ընթացքում կաթվածահար արեցին երկիրը։ Փակվեցին փողոցները, միջքաղաքային ճանապարհները, մետրոն, անգամ օդանավակայանը՝ մի քանի ժամով։ Սկսվեց համատարած դասադուլ և գործադուլ։
  • Ժողովրդական ճնշման ներքո, ընդամենը 5 օր կառավարած վարչապետ Սերժ Սարգսյանը ապրիլի 23-ին հրաժարական տվեց։
  • Մայիսի  1-ին խորհդարանը Նիկոլ Փաշինյանին վարչապետ չընտրեց: 10 ժամ տևած խորհրդարանական քննարկումները դիտում էր ողջ երկիրը` հրապարակներում, տներում, սրճարաններում, տրանսպորտում:
  • Մայիսի 8-ին, 2018 թ., հարյուր հազարավոր ցուցարարներ պարտադրեցին երկրի խորհրդարանին քվեարկել վարչապետության իրենց թեկնածուի՝ Նիկոլ Փաշինյանի օգտին։
Թավշյա անուն ստացած անարյուն հեղափոխությունը հաղթանակ տոնեց: Բայց մեր պատմությունը այդ մասին չէ...
Տեսնում եմ
Գործում եմ
Լսում եմ
Խոսում եմ
Պատկերներ, որոնք ուզում ես տեսնել, որովհետև հուզում են։ Եվ ուզում ես մի բան անել, որովհետև պատկերները կանչում են։
Ինգա Հարությունյան
հոգեբան
Ես ոտքի ելա
հանուն
  • ազատության
  • մարդու իրավունքների
  • որակյալ կրթության
translation
Նարինե Ղալեչյան ∙ 34տ ∙ լրագրող
Ուզում էի, որ էս երկրում լինի հեղափոխություն, որ նույն մարդուն երեք անգամ հնարավորություն չտրվի երկիրը ղեկավարելու։
Many wrote on Facebook, “If you didn’t have so many livestreams, people would come out and go to the public squares.” Whoever wants, goes; whoever doesn’t, will eventually watch the livestream. Those days, our team, video editors, copy editors, all of us were journalists because we were all walking livestreams, as we all had smartphones. It’s quite common that journalists wouldn’t sleep much, that they should be ready that every time you go home you may have to come back. Something that for years I had planned to do, to exercise and lose 12 kg of weight, I achieved in just a few months because we were walking all the time in those days. As a joke, we would call this Nikol Fitness. I remember those days everyone, citizens, from different parts of the country would record videos or live footage and send it to us. Once I saw a 70-year-old man trying to cross Baghramyan Avenue, which was blocked by barbed wire. He pulled out his phone and began to film the police. He went up to them and said, let me cross. I was amazed. [Live videos] were really a deterrent; otherwise, there would’ve been so many cases of violence — also violence against journalists, which has happened after 2008. Hiding from live recording and new technologies, which the former officials would do, I find somewhat ridiculous in the 21st century. And those livestreams of Pashinyan’s opened a lot of doors. It also creates trust, when the country’s top figure is communicating with you, one-on-one, through a camera. I wanted a real revolution in this country, so that the same person is not given the chance to rule the country three times. I wanted my child and me and all of us to live in a country where human rights will be first and foremost, will be a priority. And if we don’t like something, we can confidently come out and protest, [and say] I don’t want you to lead this country any more.

Բողոքի երթերն առաջին իսկ փուլում բախվեցին ոստիկանության ագրեսիվ գործողություններին։ Ապրիլի 16-ին, ոստիկանությունը փշալարերով փակեց Երևանի Բաղրամյան պողոտան։ Ցուցարարներին ցրելու համար ոստիկանները գործադրեցին ռետինե մահակներ, խլացնող և ձայնային նռնակներ, որոնց պատճառով վիրավորվեց 54 մարդ, երկուսը՝ ոստիկան։ Շարժման առաջնորդ Նիկոլ Փաշինյանը վնասվածքներ ստացավ և տեղափոխվեց հիվանդանոց։

Լրագրողների մշտական ներկայությունը ոստիկանների համար զսպող գործոն էր՝ բռնություն կիրառելիս։ Թեժ կետերում հայտնվելու համար լրագրողները պետք է ոչ միայն խիզախություն ունենային, այլ նաև՝ ֆիզիկական կարողություն։ Շատ կարևոր էր արագ արձագանքը, քանի որ ցույցերն ապակենտրոն էին, երթևեկությունը՝ փակ։

Ձերբակալությունների ժամանակ մարդիկ սատարում էին միմյանց։ Բերման ենթարկվողներն իրենց անունը հայտնում էին բարձրաձայն, մյուսներն այս տեղեկությունը փոխանցում էին իրավապաշտպաններին։ Ձերբակալվածների ցուցակը շրջանառվում էր Ֆեյսբուքում։ Իսկ իրավաբան-կամավորներն ու ակտիվիստներն անմիջապես զբաղվում էին նրանց գործերով։ Շատերն արագ ազատ էին արձակվում։

Ես ոտքի ելա
հանուն
  • մասնագիտության
  • հնարավորությունների
  • սիրո
translation
It was about seven in the evening. The main rally started every day at 7 p.m. Until 7 p.m., people would gather at [Republic] Square and show their presence there, everyone in a different way. One or two cars were constantly driving around in circles — there’s this Armenian tradition to take a newlywed bride for a spin like that. People were taking themselves for a spin in the square, as if they were celebrating something in advance — that was the impression. There was a couple standing on one of those circulating cars, hugging each other, and in the background was the clock tower of the government building. When they approached, I gestured: “Why are you just standing like that, do something to make my shot interesting.” I don’t know if that’s considered staging or not, but it was just a game. I didn’t know if they would respond. But they understood what I meant, they kissed, I took a photo. Then they stopped, looked into my camera viewer, ok, “Can we kiss again?” I said, no, it’s good, go. In this photo there’s symbolism: the flag, the government building, and a young couple that will live in this country, in this new Armenia we were trying to build at that time. I’m happy that I can’t point to only one iconic situation or photo from that time and say that’s the most important symbolic image. It’s the drivers who were honking, and the drivers who were creating those traffic jams by pretending their cars had broken down. It’s the students, who were organizing the adults’ rallies. The girls, who were coordinating the boys’ actions... That was something new that had never happened before. Everyone understood that they were a small part of it all, building something new, surrendering the old.
Նարեկ Ալեքսանյան ∙ 29տ ∙ լուսանկարիչ
Ուրախ եմ, որ չեմ կարող ինչ-որ իկոնիկ վիճակ կամ նկար առանձնացնել, որը հեղափոխության սիմվոլ է դարձել:

Նարեկ Ալեքսանյանը այն ֆոտոլրագրողներից է, որոնք փողոցում աշխատում էին 24/7 ռեժիմով։ Հեշտ չէր հասցնել լինել ամենուր։ Իրադարձությունները տեղի էին ունենում մշտապես և միաժամանակ։

Բջջային հեռախոսը ամենակարևոր գործիքն էր շարժման օրերին՝ իրադարձություններն արձանագրելու, տեղեկությունները կիսելու, սեփական ներկայությունը տոնելու համար։ Եվ, իհարկե, սելֆի անելու։ Ի՞նչ հեղափոխություն՝ առանց սելֆիի...

Ես ոտքի ելա
ընդդեմ
  • Մարտի 1-ի
  • ոչ լեգիտիմ իշխանությունների
  • անպատժելիության
translation
Վահագն Գևորգյան ∙ 27տ ∙ ծրագրավորող
Ինձ համար Սերժ Սարգսյանի նկարը միայն հանրապետականների, մարտի 1-ի սիմվոլ կարելի էր համարել, բայց ոչ մի դեպքում չէր կարելի համարել Հայաստանի Հանրապետության սիմվոլ։
Near the Opera we saw the police arresting people for blocking the street or something. We started to capture it on our phones and told them, give us your names so the human rights’ defenders can find you easily. The police didn’t quite like that, so they arrested us too — me and two of my friends, Hayk and Robert. They took us to the station, Zeytun division. It was the first time the other young people we were with were detained during these rallies; we — my friends and I — had been arrested several times before. It was already a regular thing for us. The police officers understood this immediately, as we demanded they address us formally and with respect. Meanwhile, they were trying to pressure the others. There were some school-age children there, the officers were scaring them, saying now we’re going to call your families, your moms and dads, they’re going to get mad at you. These kids were so scared, and we didn’t like that. We wanted to do something so that they weren’t so stressed. At that moment we saw Serzh Sargsyan’s portrait on the wall — a symbol of the Republicans’ rule. And I, Robert, and Hayk thought if we take this photo and throw it out of the window, it will inspire these kids and it will also mean something for the people on the streets — it can be an inspiring action. For me, Serzh Sargsyan’s image is a symbol of the Republicans and March 1, but under no circumstances could it be considered a symbol of the Republic of Armenia. When we uploaded the video to Facebook, many people saw it, and that’s when the real commotion began. Some police officers came, the department head came down. We were waiting for a reprisal, thinking something could happen to us, but nothing happened.

Որոշ հետաքրքիր ու զվարճալի միջադեպեր դարձան մեմեր։ Աշոտի պատմությունը դրանցից մեկն է։ Բազմության միջից մի մարդ դիմում է ոստիկաններից մեկին` իր հարևան Աշոտին. «Աշո՜տ, ա՛յ Աշոտ, տատդ էլ ա ստեղ: Եկել ես` տատուդ խփե՞ս:» Ավելի ուշ պարզվեց, որ սա ընդամենը իմպրովիզացիա էր ։ Աշոտն ու իր տատը հայտնվեցին պաստառներին և անեկդոտներում։ Դա կոչ էր ոստիկանությանը՝ միանալ ժողովրդին, հիշեցում, որ նրանք ժողովրդի մի մասն են, ոչ թե թշնամին։

Ցուցարարների համար կենսական կարևորություն ունեին ուղիղ հեռարձակումները։ Ուշ գիշեր էր, ցուցարարներից մեկը որոշել էր օգտագործել Ազատության ուղիղ հեռարձակումը և հաղորդագրություն ուղարկել կնոջը, որ նա չանհանգստանա։

Այդ մասին իմացավ ողջ հանրապետությունը։ «Տուն գնալ չկա, Իռա՛» տողերով պաստառներն ու երգերը օրեր շարունակ զվարճացրին մարդկանց։

Մարդիկ զվարճանում էին նաև համացանցում։ Սա Mortal Combat հայտնի խաղի վերստեղծված տարբերակն է, որում Նիկոլ Փաշինյանը մենամարտում է Սերժ Սարգսյանի, ապա նախկին վարչապետ Կարեն Կարապետյանի հետ։

Մեկ այլ տեսանյութում շարժման առաջնորդը Սուպեր Մարիոն է, որը ոչնչացնում է հանրապետական կուսակցությունը։

Հատկապես սիրված էր մտացածին մարտաֆիլմի անոնսը, գլխավոր դերերում էլ Սերժ Սարգսյանն ու Նիկոլ Փաշինյանն էին։

Տարիներ շարունակ մարդիկ լսելի չեն եղել իշխանությունների կողմից, և չլսված լինելու աղմուկն այնքան շատ էր, որ խաթարում էր սովորական ռիթմը։
Լուսինե Խառատյան
ազգագրագետ
Ես ոտքի ելա
հանուն
  • սիրո
  • ազատության
  • ապագայի
translation
Սարգիս Խաչատրյան ∙ 26տ ∙ թմբկահար
Չէի տեսել, որ 100․000 մարդ՝ ձեռքերը պարզած, լուռումունջ սպասի էդ հարվածներին ու հետևից վանկարկի: Էդ ինձ համար ցնցող էր…
For 20 years, we’ve all known — I say 20, but I may be wrong here and there — I’ve seen only corruption, violence, lack of freedom of speech. The steps that were taken, accompanied by drums or not, the goal was always the same: regime change, revolution. When they arrested Nikol Pashinyan, remember? In Erebuni district, when they began to shoot, it wasn’t even arrest, it was downright kidnapping. I knew that after this kidnapping all of us, without exception, would leave our houses, and that’s what happened. That day we went to Shengavit police division, yeah, I remember correctly, and there was a huge number of people, if you recall. It didn’t even take a day; in a few hours my hopes were completely justified. There’s no other way: if we’ve started it, we have to finish it, that’s all. During the claps, when it was silent, during that famous chant “Hoo!” I fell in love with the Armenian people because I’d never seen such a thing, 100,000 people, their arms outstretched, waiting silently for the sign to chant in response. I was awestruck. I felt only love. And it was during those claps that I would often shout, “People, I love you all!” And sometimes someone would shout back, we love you too!

Մի կողմում փշալարեր են, սաղավարտներ, ջրցան մեքենաներ, ոստիկաններ, զենքեր... մյուսում ՝ բաց ձեռքեր, թմբուկ, հուհ-հուհ։

Շարժումը գլխավորապես հաջողեց ուսանողների շնորհիվ։ Նրանք բոյկոտեցին դասերը և դուրս եկան փողոց։ Ուսանողները միասնական էին, նախաձեռնող: Այստեղ նրանք պահանջում են Մշակույթի նախարարի հրաժարականը և աշխատակիցներին կոչ անում միանալ իրենց։

Սա Սերժ Սարգսյանի օգտին քվեարկության նախընթաց օրն է։ Ոստիկանները փշալարերով շրջապատել են նախագահի նստավայրը։ Մարդկանց աչքերում վախ ու սպասում կա։ Մոտ կես ժամից գործի կանցնեն հատուկ ջոկատայինները։ Տասնյակ մարդիկ կվիրավորվեն։ Ավելի ուշ, Նիկոլ Փաշինյանն ու թիմակիցները որոշում կկայացնեն ապակենտրոնացնել բողոքի գործողությունները՝ դժվարություն ստեղծելով ոստիկանների համար։ Սերը չհաղթեց այդ օրը, բայց շուտով կհաղթի...

Ես ոտքի ելա
հանուն
  • երազանքի
  • սիրո
  • արժանապատվության
translation
Those who couldn’t be on the streets to block them, who couldn’t participate in acts of civil disobedience, the idea was to make them into participants. For example, people with disabilities, who because of physical hardships simply couldn’t get to the street, or women, who bear families, children, worries on their shoulders. Or because of other stereotypes or traditional customs, these people could’ve been simply left out of this process. That’s how this idea of the pots and pans came about; the goal was for them to participate without leaving the house, just banging them outside their windows or balconies, and with that clanging sound, joining the civil disobedience campaign, and also heralding Serzh Sargsyan’s so-called “Last Bell.” You know, there’s this stereotype that we’re a grave, solemn people, that it doesn’t suit us. And I suddenly discovered the inner freedom in our society and in our people, when people are free, when they let themselves try interesting things. And hitting that [pot], I felt joy and happiness, a chance to get rid of internal complexes and fears, because there’s also a belief that this sound scares off evil forces. I understood how important it is, turning people into participants in any possible way. This way they also contribute to the big, important cause and share the responsibility.
Զարուհի Բաթոյան ∙ 39տ ∙ իրավապաշտպան
Կարծրատիպ կա, որ մենք լուրջ, ծանր ժողովուրդ ենք, մեզ սազական չէ… Եվ ես բացահայտել էի մեր մարդկանց մեջ էդ ազատությունը:

Դժվար է ասել, թե ինչպես, բայց իրավիճակը փոխվեց։ Մարդկանց տևական հիասթափությանը, սեփական ուժերի նկատմամբ անվստահությանը և երկրում տեղի ունեցող գործընթացների վրա ազդելու անկարողության գիտակցությանը փոխարինելու եկան նախաձեռնողականությունն ու լավատեսությունը։

Նույնիսկ պատահական անցորդներն արագ ներգրավվում էին շարժման մեջ։ Գնումներ կատարելու նպատակով դուրս եկած մարդիկ հանկարծ միանում էին ակտիվիստներին և դառնում փողոց փակողներ, ուղիղ հեռարձակողներ, ոստիկանների գործողություններն արձանագրողներ։

Երիտասարդ աղջիկների ու կանանց վառ ներկայությունը, նրանց ակտիվ մասնակցությունն անսպասելի էր. մարդիկ սովոր էին նրանց տեսնել ավանդական համեստ կերպարում:

Ես ոտքի ելա
  • ընդդեմաղքատության
  • ընդդեմարտագաղթի
  • հանունապագայի
translation
Արման Ահարոնյան ∙ 21տ ∙ ուսանող
Ոստիկանների վրա ինչ-որ տեղ ներվայնանում էի, չարանում էի, որ չեն միանում ժողովրդին: Մտածում էի` նրանց ականջի տակ փչեմ վուվուզելը: Շատ էին դրանից նեղվում, զգում էի նրանց հայացքներից, պահվածքից…
If I’m not mistaken, it was the 14th of April. When we reached Petak market, the doors were shut, so the employees don’t join [the rallies], don’t walk out. Then when Nikol Pashinyan managed to enter, pretending to buy sujukh, we entered Petak. Some vendors started distributing vuvuzelas free of charge, wanting to help us this way since they weren’t participating in the rallies. Personally, I didn’t get any at the time; I bought mine during the march. Slowly, they appeared in everyone’s hands, and looking at each other, at their friends, resonating, it became such an uproar. We blew two short and one long sound. When a few people did it together, the sound was very strong, very loud. Well, at some point we got angry with the police, that they’re not joining the people. How to have an effect, how to express your scorn? I used to blow the vuvuzela close to their ears and it mainly had its impact. They got annoyed a lot by that, you could tell from their looks, their behavior. Well that was the lesser of two evils we could do to them. We didn’t have anything against them, but it’s like you’re letting it all out. When you see a bus and all the passengers join you, you realize you’ve reached your goal, you’ve done your day’s work, so to speak. You chant “Join!” and 20 students join. Or cars stop and the passengers join. Now, watching the video of those days, I relive the same emotions. Those who haven’t gone through this can’t feel what we feel. And I’m so happy that I was in Armenia at that time, with the people, and I witnessed and participated in all that.

Այս մեքենայի տերը հատուկ է ծակել անիվը։ Երթևեկությունը խաթարելու համար մարդիկ երբեմն դիմում էին այսպիսի խորամանկության՝ ոստիկանների պատժից խուսափելու համար։

Տարիներով կուտակված բողոքը դուրս հորդեց փողոցներ, գրվեց պաստառների վրա ու պատերին, դարձավ երգերի բառեր։
Գեղամ Վարդանյան
մեդիափորձագետ
Ես ոտքի ելա,
քանի որ
  • եսարվեստագետ եմ
  • իմարվեստը քաղաքական է
  • սա իմերկիրն է
translation
Հովհաննես Մարգարյան ∙ 64տ ∙ արվեստագետ
Էնպիսի նվեր հեղափոխությանը, որն արեց Սերժ Սարգսյանը, ոչ-ոք չէր կարող անել, ֆանտազիան չէր հերիքի։ Էդքան խոսելուց հետո՝ «ես տենց բան չեմ անի» ու հետո նորից առաջադրվում է։
For 100 years this region has been repressed; whoever was progressive, they were pressured, exiled, executed. All the negative things have happened, but humanity always gives birth anew, always nourishes — and see, the scales tipped in our favor this time. First, it was very interesting that the youth came out. I admired that especially young women were actively involved, thanks to whom I believe things turned out well. I was watching — the police were taken aback. They didn’t know how to act with them: they’re not only young, but also girls — how can they harm them? Love also played a big role, and youth, and everything — even the negative characters. Those negative figures played a huge role. What Serzh Sargsyan did was a gift to the revolution, no one could imagine to do such a thing. Appointing himself again [to rule the country], after promising “I won’t do that”… And here he takes the power again. He says, “What, you want [another] March 1?” He unwillingly confessed that they’ll do it again, that they did that. They could’ve scared us with March 1, but they couldn’t scare the youth — those young guys had already lived through the Four-Day War. So here again he was mistaken. You know, I noticed that the amateur posters were better than the professional ones. They’re more direct. What’s important is the idea, the concept. One of the posters said: “You can’t imagine how disgusted we are with you” — referring to the old MPs that were still in Parliament at the time. The way of thinking is the most important: “What do you think? What is this all about?” If I put it briefly, it’s about people, we’re talking about democracy.

Շատ պաստառներ ձևավորվել ու տպվել էին սովորական մարդկանց նախաձեռնությամբ։ Կային ինչպես ոճավորված, բարձրորակ տպագրությամբ, այնպես էլ պարզ, ինքնահնար, սև-սպիտակ պաստառներ։

Շատ տպագրատներ անվճար ծառայություն էին առաջարկում՝ հեղափոխական պաստառներ ու թռուցիկներ տպելու համար։ Առհասարակ, ամեն կերպ գործին նպաստելու և ներգրավված լինելու զգացումը համակել էր բոլորին։

Պաստառներն ասում էին.

Մերժի՛ր Սերժին, մերժի՛ր Սաշիկին, մերժի՛ր ՀՀԿ-ին...

Մարտունին ձեզ հետ է, Վարդենիսը ձեզ հետ է, Փոքր Վեդին ձեզ հետ է...

Ոստիկան, միացի՛ր

Անսերժ Հայաստան

Մե՛նք ենք տերը մեր երկրի

Տեսա՞ր ինչ եղավ

Մատ էլար, ազիզ

Ես ոտքի ելա
հանուն
  • տունդարձի
  • երազանքի
  • հավասարության
translation
Հայկ Ստվեր ∙ 21տ ∙ երգիչ, երգահան
Ինձ թվում է` ագրեսիա էլ կա [երգի մեջ], բայց ճիշտ ագրեսիա։ Ագրեսիա, որ մարդկանց թափ տա ու էդ բազմոցներից, ի վերջո, հանի։
There was a decline in our country and it was scary to think what would happen next. That is, the country would empty and become what, I don’t know. It would probably become some place for Russia, where there would just be [Russian] military bases and some few thousand Armenians serving them. I too had no choice but to go and find my happiness, my way in another country. It was mid- March when my brother called and said this is what they’re planning, they are going to walk [from Gyumri to Yerevan], and they need an anthem, an anthem for a revolution. Pashinyan wrote the words, and the rest is up to me. We discussed what genre is more inspiring to walk under, is rhythmic, or best matches the lyrics. We decided rock probably comes closest. I think there’s aggression too, but right aggression, not like crazy aggression; aggression to shake people up and get them off their couches. Besides, it had to reach every single Armenian that our country’s future depends on them. “I’ve lost, over and over again I’ve lost And I have seen the smirk of the lie But my will is stronger than stone My soul doesn’t know how to surrender” They say mine is the voice of the revolution. I think it sounds beautiful.

«Իմ քայլը» երգը՝ Նիկոլ Փաշինյանի բառերով, Հայկ Ստվերի երաժշտությամբ ու կատարմամբ, պետք է դառնար հեղափոխության հիմնը։ Եվ դարձավ։ Բայց չեղավ միակը։

Շարժմանը համընթաց, մեկը մյուսի ետևից նոր երգեր ծնվեցին՝ երաժշտական տարբեր ճաշակ ունեցողների համար։ Ամենքի համար տեղ կար այդ օրերին, յուրաքանչյուրն իր գույնն ու երանգն էր հաղորդում շարժմանը։

Ես մասնակցել եմ հանուն
  • մասնագիտության
translation
There’s this impression that it was my way of protest. Honestly, it was very much my professional experience. When there’s a revolution happening before your eyes and everyone’s on their feet, you think, is it possible to create a brand in all of this? I created the typeface about 3–4 years ago, based on a completely different subject, because that typeface is my adaptation of an old Armenian typeface. It was appropriate, in this case, to write the word in that type because it was very harmonious with the cause, it totally looks like it’s crying out. I had a few samples of ready-made hats [with the “dukhov” slogan], and I was also listening and seeing that that word was being used by the guys, by Nikol and everyone. I thought a hat would be appropriate to give as a gift, to firmly fix the word “dukhov” as a brand in the form of a hat. I asked my friends to hand it to him, they did, he wore it, and the rest is history. [“Dukhov” means] be “with courage,” take your steps courageously, take risks, and that has become the main slogan. If we think of what this movement was about, it was about taking “dukhov” steps [with courage] — unlike the “Reject Serzh” slogan, which was temporary and very specific: once he was rejected, the slogan lost its power. In my entire life I’ve never participated [in protests], I kept my distance from everything. But if everyone now has stood up and everyone’s so good and interesting in this unprecedented way, everyone’s smiling, how can you stand back or refuse?
Արա Ասլանյան ∙ 36տ ∙ հատուկ ծրագրերի համադրող
Եթե հաշվի առնենք, թե, առհասարակ, էս շարժումը ու էս ուժը ինչի համար է եղել․․․ հենց դուխով քայլեր անելու համար։

«Ոստիկան, միացի՛ր, ոստիկանը մերն է»:Այս կոչերը հնչում էին դեռ առաջին օրերից։ Նիկոլ Փաշինյանն այս կոչերով փորձում էր կանխել հասարակության ներսում ատելության հրահրումը։

Անարյուն, խաղաղ պայքարը համաժողովրդական որոշում էր։ Եվ այդ որոշմանը մարդիկ տեր կանգնեցին մինչև վերջ։

Դպրոցականները զանգվածային դասադուլ էին անում։ Ծնողներն իրենց փոքրիկներին տանում էին միտինգի։ Դա արտառոց պահվածք էր հայերի համար, որոնք խիստ հոգատար են երեխաների նկատմամբ։ Սա խոսում էր խաղաղասիրական մտադրությունների մասին։

Որպեսզի մարդիկ կարողանային հաղթել իշխանությանը, պետք է փոխեին նրա պրակտիկան, ուստի փակեցին այն տարածքները, որտեղ իշխանությունը ցուցադրում էր իր ուժը։ Եվ այդ փակելու ձևերի մեջ ամեն մարդ ընտրում էր իրեն հարմարը։
Աղասի Թադևոսյան
մշակութային մարդաբան
Ես ոտքի ելա
  • ընդդեմանարդարության
  • հանունսկզբունքայնության
  • հանուն սոլիդարության
translation
Reaching Barekamutyun metro, I saw some young people blocking the metro. Without wasting a second I sat down next to my friends [in between the train doors]. I say “friends,” but we knew each other only a few days. Then the police started negotiating, requesting us to leave. The conductor was pressing the button to close the train doors; and the doors were really hurting us. The police were warning us, “You’ll get hurt, the train will move now, your legs are outside, you’ll get hurt.” And we were saying, “Well then it’s your responsibility to prevent us from possible harm. Instruct the driver to come out.” Many people were still trying to get to work and were saying, “You’re bothering us, can you go protest somewhere else?” During those days some people were still treating our actions as hopeless. All public transportation was stopped. The alternative to get somewhere was the metro, and it was necessary to stop that too. Also, the metro with its strategic significance is a kind of sacred space. We had to involve it into a total blockade too. I knew that our safety comes from being together and being peaceful. Communicating these principles to each other also helps us to succeed. Later, in June, when I was watching a video of the days of the revolution, I was terrified by what happened and what could’ve happened. But that was much later.
Մարիա Կարապետյան ∙ 30տ ∙ կոնֆլիկտաբան
Ոստիկաններն ասում էին. «Մետրոն կշարժվի, ձեր ոտքերը դրսում են, դուք կվնասվեք»: Մենք էլ ասում էինք․«Դե այդ դեպքում ձեր պարտականությունն է կանխել ինձ հասցվող հնարավոր վնասը, հրահանգե՛ք վարորդին դուրս գալ»:

Ի՞նչպես էին կաթվածահար անում երթևեկությունը. փողոցային նստարաններով, սեփական մեքենաներով, աղբարկղերով, ի վերջո՝ սեփական մարմնով։ Այս փորձառությունը մարդիկ ձեռք էին բերել դեռ 2015թ-ին, Էլեկտրիկ Երևանի բողոքի ցույցերի ժամանակ, երբ մայրաքաղաքի Բաղրամյան պողոտան փակել էին երկու շաբաթ շարունակ։

Բագրատ Ազնաուրյան ∙ 27տ ∙ ծրագրավորող
Մտածեցինք՝ մենք էլ ինչ-որ ուրախ բան անենք։ Առավոտյան գնացինք, գտանք դաշնամուր վաճառողի, [դաշնամուրի] վրա էլ գրեցինք՝ «Սերժի մեջքին»։
Բագրատ Ազնաուրյան ∙ 27տ ∙ ծրագրավորող
Մտածեցինք՝ մենք էլ ինչ-որ ուրախ բան անենք։ Առավոտյան գնացինք, գտանք դաշնամուր վաճառողի, [դաշնամուրի] վրա էլ գրեցինք՝ «Սերժի մեջքին»։
Ես ոտքի ելա,
որպեսզի Հայաստանը դառնա
  • ազատ
  • երջանիկ
  • ապրելու երկիր
translation
At the first rally, my child was 2.5 months old. It seemed my baby was the youngest; everyone was looking at me like “What are you doing, girl, go home!” Of course I discussed it with my husband. We thought about it, he said, ok, you stay at home, I’ll go instead. I said, you can stay with the child, I’ll go, and I’ll come back to feed him. I was thinking, no, I can’t stay home and watch from the sidelines, because there are always so many who watch from the sidelines. I was happily shocked that people finally took to the streets. Since 2007, I’ve participated in all the protests, and I used to ask myself: Is everything ok in people’s lives? And even if it was and they didn’t want to protest, but then March 1 happened. At the very least 10 people’s lives were stolen, after all. How can people not come out? But thanks to this contagioius and networked struggle, the role of each person became important. Everyone felt central to all this; that is, if you block a small street, to some extent you add your support, your 1+ to this fight. I hope that everything will be so good in Armenia that we’ll just remember those days as “you know, Levon [my son], April 23, 2018, was an important turning point for the Republic of Armenia. From that day on, Armenia became such a good place to live, as you know it.”
Հերմինե Մաթևոսյան ∙ 26տ ∙ ճարտարապետ, դիզայներ
Ամեն մեկը իրեն կենտրոն էր զգում էս ամեն ինչի: Եթե դու մի փոքր փողոց ես փակում, դու ինչ-որ չափով քո օժանդակությունը, քո պլյուսն ես դնում պայքարին:

Երիտասարդ մայրիկները կենդանի վահան էին կազմել երեխաների հետ միասին։ Նրանք պայքարում էին հանուն երեխաների ապագայի, հանուն լավ երկրի, հանուն պատմության նոր ընթացքի։ Նրանց համար խորթ էին խորհրդային բարքերը, և նրանք մերժում էին անցյալից կառչած կառավարիչներին:

Տեսանյութում Սերժ Սարգսյանի «թաղման» բեմադրությունն է։ Գաղափարն, հավանաբար, վերցրել են Նիկոլ Փաշինյանի այն արտահայտությունից, թե՝ «Սերժ Սարգսյանն այլևս քաղաքական դիակ է»։ Դագաղում Սերժ Սարգսյանին խորհրդանշող Չեբուրաշկան է։ Ներկայացումները, հումորային պաստառները, կարգախոսներն ու բանաստեղծությունները ուրախ էին դարձնում մասնակցությունը Թավշյա հեղափոխությանը։

Ես ոտքի ելա
  • իբրևքաղաքացի
  • իբրևարվեստագետ
  • ընդդեմստորության
translation
Հայկ Մակիյան ∙ 28տ ∙ ալտահար
Արվեստը ազատության հոմանիշն է, երևի ամենաշատը հենց այդ պահին զգացինք դա։
We did something that amazes us now: how did such a thing cross our minds? A string quartet (two violins, a viola, and a cello), which is usually seen seated, played in one place. That day was marked by walking, on the main streets. When, if not now, do we show that we have faith in what we did, we believe in its phenomenal role and meaning? For many years, art in every possible way has been subjected to; it functioned as an entertaining, noble, royal thing. Art consciousness, which is the alternative, the nervous system that is the first to feel that something’s not right and sends signals to your brain, was being suppressed. Kandinsky said something interesting: “The artist has a triple responsibility to the non-artists.” Art is the synonym of freedom itself — we probably felt it most of all at that moment. That freedom, that ease, people’s response, and all of our eyes lit with joy. To put it mildly, I’m not the best musician and I don’t pretend to be; I’m working on it, it’s true, but at that moment, without realizing it, I probably played my best.

Ստեղծարարությունը, արտահայտվելու անսահման ազատությունը, ճկունությունը պայմաններ էին, որոնք միավորեցին մարդկանց և դուրս բերեցին փողոց։ Եվ անվերջ ժպտացող դեմքեր. հազվադեպ տեսարան էր:

Մինչև թավշյա հեղափոխությունը, հայերի վերաբերմունքը ազգային դրոշի նկատմամբ առանձնահատուկ չէր։ Հազվադեպ կարող էիք դրոշը տեսնել մեքենաների վրա կամ պատուհաններին, ինչպես սովորաբար, լինում է, ասենք, ԱՄՆ-ում կամ այլուր: Հանկարծակի ամեն ինչ փոխվեց...

Անահիտ Գևորգյան ∙ 41տ ∙ ուսուցիչ
Ամբողջ հեղափոխությունը, շարժումը ինձ համար նման էր ազգային խաղի, այն դարձել էր ֆլեշմոբ։
Անահիտ Գևորգյան ∙ 41տ ∙ ուսուցիչ
Ամբողջ հեղափոխությունը, շարժումը ինձ համար նման էր ազգային խաղի, այն դարձել էր ֆլեշմոբ։

Դեմքեր, որոնք ստեղծեցին Հայկական Թավշյայի իրական դեմքը։

Հեղինակ, ձևավորող և պրոդյուսեր`
Նատալի Հարությունյան
Խորհրդատու`
Արտյոմ Գալուստյան
Լուսանկարներ և տեսանյութեր`
Հակոբ Հովհաննիսյան
Սոնա Քոչարյան
Լևոն Քալանթար
Նունե Սարգսյան
Ծրագրավորող`
Արտակ Կոլյան
Տեքստի հեղինակներ`
Նատալի Հարությունյան
Նելլի Ռաֆայելյան
Խմբագիրներ`
Նելլի Ռաֆայելյան
Նարինե Սաֆարյան
Հարություն Մանսուրյան
Լրագրող`
Նելլի Ռաֆայելյան
Անգլերեն թարգմանութուն և խմբագրում`
Նազարեթ Սեֆերյան
Ադրինե Տեր-Պողոսյան
Հաղորդակցություն՝
Արեն Մանուկյան
Տեխնիկական ապահովում`
Կոնստանտին Գյոդակյան
Վարդան Արզումանյան
Ծրագրի ղեկավար`
Նունե Սարգսյան
Շնորհակալություն մեր գործընկերներին` տրամադրած լուսանկարների ու տեսանյութերի համար
Նարեկ Ալեքսանյան
Անի Գևորգյան
Ֆոտոլուր

Ա1+
էմիլ Ավետիսյան
Ազատություն ռադիոկայան
Սիվիլնեթ
Շնորհակալություն նախագծում օգտագործված տեսանյութերի հեղինակներին։ Կայքի արագ աշխատանքն ապահովելու համար դրանք youtube-ից տեղափոխել ենք ՄՆԿ vimeo-ի էջ:

Հատուկ շնորհակալություն նախագծի հերոսներին մասնակցության համար

Նախագիծն իրականացրել է Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնը`
OPEN Media Hub-ի աջակցությամբ` Եվրամիության կողմից տրամադրված միջոցներով, ինչպես նաև՝ Ամերիկայի ժողովրդի աջակցությամբ ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության միջոցով՝ «Մեդիան քաղաքացիների տեղեկացված մասնակցության համար» ծրագրի շրջանակում։ Նախագծի բովանդակությունը միմիայն հեղինակներինն է և պարտադիր չէ, որ արտահայտի Եվրամիության, ԱՄՆ ՄԶԳ կամ ԱՄՆ կառավարության տեսակետները:

Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոն
Էլ. փոստ: [email protected]
website: mediainitiatives.am
website: media.am
facebook: /MediaInitatives
twitter: @MediaIC
instagram: @MediaIC